Adama od zawsze uważano za mistrza w zarządzaniu swoimi emocjami. Niezależnie od sytuacji, w jakiej się znajdował, zawsze zachowywał spokój i był zdolny do znalezienia rozwiązania. Nikt nie widział go nigdy w gniewie, czy panice. Był kimś, komu wszyscy zazdrościli umiejętności radzenia sobie ze stresem i trudnymi emocjami.
Równocześnie nie był typem człowieka, który ignoruje swoje emocje. Wręcz przeciwnie, Adam umiał je trafnie ocenić i kontrolować. Wiedział, że złość czy frustracja nie pomogą mu w rozwiązaniu problemu. Był mistrzem w analizowaniu sytuacji i podejmowaniu racjonalnych decyzji, nawet w najtrudniejszych momentach. Adam miał niesamowity instynkt. Wiedział, kiedy może polegać na swojej intuicji, a kiedy potrzebna jest dokładna analiza. To właśnie ta umiejętność pozwalała mu podejmować trafne decyzje, zarówno w życiu zawodowym, jak i osobistym.
Czy masz kogoś podobnego w swoim otoczeniu, w pracy lub wśród prywatnych znajomych? Kogoś, kto jest naprawdę dobrym słuchaczem? Kogoś, kto bez względu na sytuację, zawsze wie, co i jak powiedzieć, aby rozmówca nie poczuł się dotknięty ani zdenerwowany? Osobę, która jest troskliwa i nawet jeśli od razu nie pomoże Ci znaleźć rozwiązania Twojego problemu, wychodzisz ze spotkania z nią z większymi nadziejami i optymizmem.
Tego typu ludzie mają wysoki poziom inteligencji emocjonalnej, co z zasady przekłada się na rozwinięte kompetencje społeczne. Znają siebie bardzo dobrze, ale równie dobrze potrafią wyczuwać potrzeby emocjonalne innych. Wysoki poziom inteligencji emocjonalnej to coraz bardziej pożądana cecha pracownika w poważnych ofertach na rynku pracy. Dlaczego jest tak ważna dla współczesnych, świadomych pracodawców? W czym może pomóc wysokorozwinięta inteligencja emocjonalna i jak ją rozwijać? O tym wszystkim przeczytasz w dzisiejszym wpisie.
Czym jest inteligencja emocjonalna?
„Sukces w życiu zależy nie tylko od intelektu, lecz od umiejętności kierowania emocjami”. To zdanie jest wizytówką popularnej i często wymienianej w kontekście emocji książki Daniela Golemana „Inteligencja emocjonalna”
Czy nam się to podoba, czy nie, współczesne kontakty zawodowe oraz te czysto towarzyskie wymagają zupełnie innego podejścia niż jeszcze 10-20 lat temu. Otacza nas więcej bodźców, sytuacja ekonomiczna dla wielu z nas jest trudna, czujemy, że narażeni jesteśmy na większy stres niż kiedykolwiek wcześniej. To wszystko powoduje, że nie jesteśmy w stanie uniknąć przenoszenia stresu do pracy. Zdolność zarządzania nim w odpowiedni sposób staje się więc bardzo wysoko cenioną umiejętnością. Tym charakteryzuje się inteligencja emocjonalna.
Internet pełen jest historii osób, które na własnej skórze przekonały się, jak ważna jest inteligencja emocjonalna (emotional intelligence, EI) w relacjach z ludźmi na każdej płaszczyźnie życia.
Meenakshi Rathore działa aktywnie w EverywomanNetwork, organizacji opowiadającej się za awansem kobiet w biznesie i wyeliminowaniu różnic w wynagrodzeniach obu płci. Bardzo obrazowo opisuje swoje doświadczenia z zapoznawaniem się z tematem inteligencji emocjonalnej, która jeszcze jakiś czas temu była dla niej nieznanym zagadnieniem.
Po pewnym stresującym doświadczeniu w pracy, w którym wzięły górę osobiste odczucia (w efekcie czego wysłała bardzo nieprzyjemne maile), postanowiła popracować nad swoimi emocjami. Aby lepiej nimi zarządzać, zaczęła uczestniczyć w webinarach i czytała książki i artykuły opisujące ten temat. Zrozumiała, że zarówno reakcje emocjonalne na trudne sytuacje, jak i zbyt wczesne wydawanie opinii na czyjś temat mogą przysparzać problemów i że bardziej efektywne jest zajmowanie się sprawą niż reakcja na nią. Nauczyła się traktować każdą sytuację w swojej pracy z zespołem jako okazję do praktykowania nowo zdobytej wiedzy.
Jej największym osiągnięciem było pomaganie kolegom z zespołu w rozwiązywaniu problemów. Tak było w przypadku kolegi, który nieustannie wymyślał powody, dla których nie mógł wykonać swoich zadań. Okazało się, że zamiast się na niego złościć, wystarczyło wysłuchać jego problemów i wspólnie przygotować plan, który pomógł koledze realizować zadania przed terminem. Meenakshi w wywiadach wspomina też o potrzebie znalezienia dystansu do sytuacji oraz powstrzymania się od udowadniania swojej racji. Jej historia pokazuje, że rozwijanie inteligencji emocjonalnej jest możliwe i przynosi pozytywne efekty zarówno w życiu zawodowym, jak i osobistym. Zdarza się jeszcze czasami, że Meenakshi pisze zgryźliwy mail, w którym wyrzuca cała swoją złość. Jednak… go nie wysyła.
Mark Cunningham, project manager z firmy transportowej w Londynie kilka lat temu podzielił się historią zbyt wylewnego managera, który nie radził sobie z opiniami przełożonych. Każdą uwagę traktował jak krytykę, a wręcz atak, w efekcie czego zalewał się łzami, stosując coś w rodzaju szantażu emocjonalnego. Co ciekawe, pracownik ten, niewątpliwie osoba o niskim poziomie EI, był zdania, że jego zespół składa się z maruderów i osób niechętnych do współpracy. Jednocześnie nie widział problemu w tym, że ton jego maili wysyłanych do współpracowników był, delikatnie mówiąc, nieprzyjemny. Na swoje usprawiedliwienie manager twierdził, że każda osoba, zatrudniając się do firmy, powinna brać pod uwagę pewne trudności. Jednak zmienił zdanie zapytany, co powinno być ważniejsze – natychmiastowe spuszczenie emocji poprzez wysłanie e-maila z pretensjami, czy fakt, że jego uwaga została przyjęta i osiągnęła zamierzony cel, dla którego została wysłana.
„Dlaczego mam zmieniać sposób, w jaki się komunikuję? Taki już jestem”
To bardzo samolubny powód, aby nie zmieniać swojego zachowania. Takie podejście nigdy nie będzie prowadziło do rozwiązań, a jedynie generowało nieporozumienia.
Definicja inteligencji emocjonalnej
Inteligencja emocjonalna (EI) to zdolność do rozpoznawania, rozumienia i regulowania własnych emocji oraz emocji innych osób. To rozumienie, co mówią ludzie wokół Ciebie i świadomość, jak wpływają na nich Twoje emocje. Z praktycznego punktu widzenia jest to umiejętność radzenia sobie ze stresem, rozwiązywania konfliktów, budowania relacji oraz motywowania siebie i innych do osiągania celów.
Każdy z nas ma inną osobowość, różne pragnienia i potrzeby oraz różne sposoby okazywania emocji. Poruszanie się w tak szerokim świecie potrzeb i emocji wymaga taktu i sprytu – zwłaszcza jeśli mamy plan, by odnieść sukces w życiu. Inteligencja emocjonalna jest tą cechą, która ten sukces ułatwia.
Elementy inteligencji emocjonalnej
Inteligencja emocjonalna składa się z pięciu elementów:
- Samoświadomość emocjonalna. To najprościej mówiąc rozumienie swoich emocji, a dzięki temu panowanie nad nimi tak, aby nami nie rządziły. Samoświadomość daje pewność siebie i pozwala ufać swojej intuicji. Jeśli jesteś taką samoświadomą osobą, znasz swoje mocne i słabe strony i pracujesz nad słabszymi obszarami, aby móc osiągać lepsze wyniki.
- Samoregulacja emocjonalna. Związana jest z umiejętnością kontrolowania emocji i impulsów. Osoby, u których samoregulacja jest na wysokim poziomie, nie popadają w złość czy zazdrość, nie podejmują impulsywnych działań czy decyzji bez przemyślenia. Samoregulacja ułatwia Ci pogodzenie się ze zmianami oraz bycie asertywnym.
- Osoby o wysokiej inteligencji emocjonalnej są zmotywowane i mają cierpliwość w dążeniu do celu. Wolą poczekać, aby odnieść większy sukces, niż zadowalać się szybkimi, za to mniej znaczącymi osiągnięciami. Są produktywni, skuteczni i lubią wyzwania.
- To zdolność wczuwania się w sytuację innych osób i rozpoznawania ich uczuć. Osoby posiadające wysoki wskaźnik empatii rozumieją potrzeby i punkt widzenia osób, które je otaczają. Nie spieszą się z oceną innych i nie kierują się stereotypami.
- Kompetencje społeczne. Osoby z rozwiniętymi kompetencjami społecznymi to z reguły gracze zespołowi. Ich celem nie jest błyszczenie, a pomaganie innym. Dobrze czują się w budowaniu i podtrzymywaniu relacji, lubią pomagać innym w rozwoju i są świetni w komunikowaniu się.
Każdy z tych elementów jest równie ważny i wpływa na całokształt inteligencji emocjonalnej. Siłę każdego elementu można określić, przeprowadzając test inteligencji emocjonalnej.
Dlaczego inteligencja emocjonalna jest ważna?
Coraz więcej osób odkrywa, że inteligencja emocjonalna jest tak samo ważna dla osiągnięcia sukcesu zawodowego, jak umiejętności techniczne. Stąd firmy i organizacje coraz częściej korzystają z narzędzi do jej badania podczas zatrudniania i awansowania pracowników. W USA czy państwach Europy Zachodniej praktyka ta wchodzi już na stałe do procesu rekrutacji dużych firm.
Dla przykładu jedna z dużych amerykańskich firm kosmetycznych niedawno zmieniła swój proces zatrudniania sprzedawców i zaczęła wybierać kandydatów na podstawie wskaźnika ich inteligencji emocjonalnej. Wynik? Osoby zatrudnione na nowych zasadach rekrutacji sprzedawały średnio o 91 tys. dolarów więcej niż sprzedawcy wybrani w ramach starego systemu. W grupie wybranej ze względu na inteligencję emocjonalną zaobserwowano także znacznie niższą rotację pracowników.
Korzyści wynikające z rozwiniętej inteligencji emocjonalnej
Osoby posiadające wysoką inteligencję emocjonalną są lepiej przygotowane do radzenia sobie ze stresem, lepiej rozumieją swoje potrzeby i potrzeby innych osób, a także potrafią budować lepsze relacje z ludźmi.
Osoby o wysokiej inteligencji emocjonalnej zwykle odnoszą sukcesy w większości rzeczy, którymi się zajmują.
Dlaczego? Ponieważ to właśnie je inni chcą mieć w swoim zespole. Kiedy ludzie o wysokiej EI wysyłają e-mail, otrzymują odpowiedź. Kiedy potrzebują pomocy, otrzymują ją. Sprawiają, że inni w ich otoczeniu czują się dobrze, dlatego przechodzą przez życie znacznie łatwiej niż ludzie, którzy łatwo wpadają w gniew lub zdenerwowanie.
Skutki braku inteligencji emocjonalnej
Brak inteligencji emocjonalnej może prowadzić do:
- problemów w relacjach z innymi ludźmi,
- trudności w radzeniu sobie ze stresem
- problemów z motywacją do działania.
Osoby o niskiej inteligencji emocjonalnej często mają trudności w rozwiązywaniu konfliktów oraz w budowaniu trwałych relacji.
Badania naukowe nad inteligencją emocjonalną
Badania naukowe nad inteligencją emocjonalną prowadzone są od lat 90. XX wieku. Jednym z najważniejszych badaczy w tej dziedzinie jest Daniel Goleman, psycholog i dziennikarz zajmujący się naukami behawioralnymi. W swojej pracy Goleman przedstawił wyniki badań nad inteligencją emocjonalną oraz jej ogromnym wpływem na życie człowieka. Opisał ją jako zdolność do zarządzania emocjami w skuteczny sposób. Według Golemana inteligencja emocjonalna jest największym pojedynczym czynnikiem wpływającym na sukces w miejscu pracy.
Jak rozwijać swoją inteligencję emocjonalną?
Istnieją przekonujące dowody na to, że ludzie mogą nauczyć się zachowywać w sposób bardziej inteligentny emocjonalnie. Wyniki badań pokazują, że osoby, które świadomie pracują nad rozwojem swojej inteligencji emocjonalnej, zwykle poprawiają swoje umiejętności związane z emocjami co 10 lat życia.
Praktyczne sposoby na rozwijanie inteligencji emocjonalnej
Niektóre osoby są naturalnie bardziej inteligentne emocjonalnie niż inne. Jednak EI można z czasem rozwinąć dzięki regularnemu ćwiczeniu. Wymaga to pracy nad sobą i swoimi emocjami. Praktycznym sposobem na rozwijanie inteligencji emocjonalnej jest np. medytacja oraz rozmowy z innymi ludźmi.
Ćwiczenia i techniki rozwijające inteligencję emocjonalną
Ćwiczenia i techniki rozwijające inteligencję emocjonalną to m.in. ćwiczenia związane z rozpoznawaniem i wyrażaniem emocji, ćwiczenia związane z empatią oraz radzeniem sobie ze stresem. Do najbardziej skutecznych technik zalicza się:
- aktywne słuchanie – zwracaj uwagę na cały przekaz, łącznie z mową ciała, tonem głosu (nie zawsze słowa są odzwierciedleniem faktycznego stanu emocjonalnego),
- uzyskanie informacji na temat naszego zachowania od bliskich osób lub współpracowników (szczególnie gdy nasze zachowanie wskazuje na słabą świadomość emocjonalną),
- identyfikowanie emocji – naucz się rozpoznawać oraz nazywać przeżywane emocje – poza sześcioma podstawowymi emocjami – szczęściem, smutkiem, złością, strachem, wstrętem i zaskoczeniem – istnieje szerokie spektrum, które można zbadać za pomocą koła emocji (teoria emocji Plutchika),
- identyfikacja prawidłowości w zachowaniu – zapisuj sytuacje oraz emocje z nimi związane,
- identyfikacja czynników stresogennych – zwróć uwagę na sytuacje, w których czujesz się zestresowany, wystraszony lub w których tracisz kontrolę,
- ukierunkowanie emocji – nie oceniaj emocji jako dobre lub złe, emocje to nie słabości, lecz Twój sposób reagowania w danej sytuacji; ukierunkuj działania na to, co jest dla Ciebie ważne, staraj się ulepszać działania, które możesz kontrolować, nie zapomnij o robieniu rzeczy, które Cię doładowują (joga, medytacja, sport),
- czasowe odwracanie uwagi od bolesnych/trudnych emocji – gdy nie ma miejsca ani czasu na trudne emocje (np. w pracy, na uczelni), zostaw zajęcie się z nimi na później np. po powrocie do domu; technik odwracania uwagi od emocji jest kilka, np. odliczanie do 10, techniki oddychania przeponą, czy skupienie się na obrazie, przedmiocie itp.
- oczyszczanie się z emocji – aby nie przeładowywać się emocjami, które mają tendencję do gromadzenia się i negatywnego wpływania na codzienność i relacje, znajdź sposób na cotygodniowe „upuszczanie emocji” dzięki rozmowie z kimś bliskim lub dyskusji w grupie, znajdź rzeczy, które Cię relaksują,
- dzielenie się dobrą energią – pomóż komuś w czymś, a zobaczysz, że uśmiech i wdzięczność pozytywnie Cię doładują,
- wyciąganie wniosków z porażek – traktuj błędy jak lekcje, a nie niepowodzenia, które rujnują Twoje plany; nie marnuj energii, wyciągaj wnioski i ucz się na błędach – to bardzo cenna nauka.
Inteligencja emocjonalna w życiu zawodowym
Inteligencja emocjonalna jest szczególnie ważna w pracy, gdzie często trzeba radzić sobie z trudnymi sytuacjami i konfliktami. Osoby posiadające wysoki wskaźnik inteligencji emocjonalnej są lepiej przygotowane do pracy w zespole oraz do zarządzania ludźmi.
Warto popatrzeć na kwestię EI też z innej strony. Jak myślisz, jak długo osoba z wysokim wskaźnikiem inteligencji emocjonalnej pozostanie w zespole, w którym jest niedoceniana, gdy na jej umiejętności będzie zapotrzebowanie gdzie indziej? W środowisku pracy o niskiej EI przeciętny pracownik zostaje na zawsze, natomiast osobie o wysokim EI łatwo jest zmienić pracę, jeśli czuje, że to ją rozwinie.
Naturalne jest, że osoby o wysokiej inteligencji emocjonalnej chcą pracować z innymi ludźmi, którzy radzą sobie z emocjami. Jeśli firma zatrudnia wielu pracowników o niskiej inteligencji emocjonalnej, nie zapewnia wystarczającego zaplecza szkoleniowego w zakresie odpowiedniego radzenia sobie z różnymi sytuacjami lub ustala niskie standardy dotyczące zachowań, to prawdopodobnie najlepsi pracownicy zaczną rozważać odejście do bardziej prestiżowej organizacji.
Inteligencja emocjonalna w życiu prywatnym
W życiu prywatnym inteligencja emocjonalna pozwala na budowanie trwałych i satysfakcjonujących relacji z innymi ludźmi. Osoby posiadające wysoką inteligencję emocjonalną są lepiej przygotowane do radzenia sobie z trudnymi sytuacjami oraz do budowania trwałych i satysfakcjonujących więzi (np. przyjaźni) z innymi ludźmi. Jeśli chcesz poprawić swoje relacje z innymi, możesz pomóc ludziom w swoich otoczeniu rozwijać inteligencję emocjonalną. Jak to zrobić? Istnieje wiele sposobów:
- bądź otwarty – twórz możliwości dzielenia się opinią (wysłuchuj zdania innych i pytaj o opinię)
- nazywaj swoje emocje – możesz poprosić innych o nazwanie emocji odpowiadającej ich obecnemu stanowi np. w skali 1-10
- proponuj swoją perspektywę – stosuj konstruktywną informację zwrotną u osób, które wobec innych wykazały się słabą świadomością emocjonalną (może powiedzieli coś, co kogoś mogło urazić? może niejasno się wyrażają i są źle odbierani?). Taka informacja zwrotna nie może mieć konfrontacyjnego charakteru i nie powinna zawierać języka obwiniającego, za to powinna być wyrażona w życzliwy sposób, aby zachęcić do otwartej i zdrowej dyskusji.
- promuj współpracę w grupie – ułatwia to dzielenie się celami, wartościami i obawami, a tym samym rozwija poczucie wspólnoty i zaangażowania we wspólne zadania.
Podsumowanie
jesteśmy lepsi w rozumieniu zarówno swoich emocji, jak i uczuć innych osób. To pomaga nam tworzyć pozytywną atmosferę w pracy i budować dobre relacje.
W pracy inteligencja emocjonalna pozwala nam lepiej radzić sobie ze stresem, nie tylko własnym, ale też tym wynikającym z trudnych sytuacji z innymi ludźmi. Pozwala nam spokojnie myśleć i szukać dobrych rozwiązań, co poprawia naszą efektywność i produktywność.
Najważniejsze jest to, że możemy rozwijać swoją inteligencję emocjonalną. Możemy uczestniczyć w webinariach, czytać artykuły i zdobywać doświadczenie, aby stopniowo stać się bardziej inteligentni emocjonalnie. Dzięki temu lepiej rozumiemy innych, pracujemy lepiej w zespołach i możemy budować lepszą karierę zawodową.
Rozwinięta inteligencja emocjonalna pomaga w rozwiązywaniu konfliktów, komunikacji z innymi i wsparciu kolegów w trudnych sytuacjach. To korzystne zarówno dla naszego sukcesu zawodowego, jak i dla atmosfery w miejscu pracy. Dlatego warto rozwijać swoją inteligencję emocjonalną – pomaga to w budowaniu lepszych relacji i daje przewagę w dzisiejszym świecie pracy.
Bibliografia
- Agnieszka Czerw, Anna Borkowska. Rola optymizmu i inteligencji emocjonalnej w osiąganiu satysfakcji z pracy. Implikacje dla tworzenia programów rozwojowych pracowników. WSPÓŁCZESNE ZARZĄDZANIE nr 1/2010, Kwartalnik Środowisk Naukowych i Liderów Biznesu.
- Justyna Śmietańska. Inteligencja emocjonalna w biznesie. Zarządzanie Zasobami Ludzkimi 1(114), 2017.
- Marc Cunningham. Emotional Intelligence: A Leadership Story. 27 marca 2016.
- Patrick E. Merlevede, Denis Bridoux, Rudy Vandamme. Rozwój inteligencji emocjonalnej. 7 kroków do wewnętrznej przemiany. Wyd. Helion, 2008.